BAHASA MELAYU BAHASA PERPADUAN-Nasira Mamood [diselenggarakan olah Rozali Rajab]

ABSTARAK

Negara Malaysia mempunyai berbagai-bagai latar belakang etniknya yang sudah pasti membawa kepada bahasa dan budaya yang berbeza. Oleh itu, keperluan untuk hidup bersatu padu dan membentuk identiti negara bangsa menjadi agenda utama negara. Kertas kerja ini akan membincangkan aspek penting untuk menyatupadukan rakyat mengikut fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan melalui pendidikan. Bahagian pendahuluan membincangkan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan dan meninjau peranan bahasa Melayu sebagai bahasa penyatuan. Bahagian kedua pula, menjelaskan bagaimana bahasa Melayu berfungsi sebagai bahasa perpaduan melalui pendidikan dan membincangkan beberapa masalah yang menjadi punca kelunturan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan serta kesan yang timbul. Bahagian penutup merupakan kesimpulan tentang keupayaan bahasa Melayu memikul tanggungjawab sebagai bahasa perpaduan kaum berserta cadangan untuk terus mengukuh bahasa Melayu sebagai bahasa penyatuan kaum

PENDAHULUAN

Bersesuaian dengan fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, maka Bahasa Melayu diharapkan dapat menjadi bahasa perpaduan untuk menyatu kepada kepelbagaian bangsa yang ada di Malaysia. Aspek penting untuk menyatupadukan rakyat mengikut fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan adalah melalui pendidikan. Sesungguhnya pendidikan hari ini telah memainkan peranan penting di dalam merealisasikan aspirasi negara di dalam mewujudkan perpaduan kaum. Dalam kertas kerja ini akan dibincangkan aspek penting menyatupadukan rakyat mengikut fungsi Bahasa Melayu sebagai Bahasa Perpaduan melalui pendidikan . Bahasa Melayu bahasa perpaduan membawa pengertian bahasa yang menjadi lambang penyatuan suara yang digunakan sebagai alat perhubungan di dalam lingkungan satu kelompok manusia (antara individu dengan individu yang lain) yang berfungsi sebagai alat menyatupadukan rakyat yang berbilang kaum di dalam sebuah negara. Objektif kertas kerja ini ialah untuk meninjau fungsi bahasa Melayu untuk penyatuan kaum dan mengenal pasti punca kemerosotan atau kelunturan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan. Kertas kerja ini merupakan tinjauan penyelidikan yang melibatkan deskriptif data.Data telah dikumpul melalui bacaan ilmiah, kaedah perpustakaan,internet, analisis kandungan dengan merujuk artikel dan jurnal, pemerhatian langsung dan pengalaman pengkaji sendiri. Perbincangan dalam kertas kerja ini hanya merangkumi fungsi Bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan melalui pendidikan dan mengenalpasti punca kemerosotan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan serta kesannya terhadap hubungan perpaduan kaum.

Bahasa Melayu Bahasa Perpaduan

Dasar bahasa kebangsaan mengandaikan bahawa bahasa Melayu diperingkat negara dapat dimajukan sebagai alat untuk menyatupadu¬kan penduduk berbilang kaum. Dikatakan matlamat itu lebih mudah dicapai kerana prosesnya tidak melibatkan sentimen dan emosi, tetapi semata-mata berdasarkan fung¬si atau nilai instrumental bahasa Melayu tersebut untuk memainkan peranan sebagai bahasa perpaduan negara berdasarkan beberapa bukti yang diperolehi hasil daripada kajian yang dibuat.Menurut Hasmah Hj. Omar: 1985, peranan bahasa Melayu atau disebut sebagai bahasa Malaysia sebagai bahasa perpaduan perlu dipandang lebih serius. Dalam konteks negara Malaysia, menurut Syed Hussein Alatas:1981, bahasa Melayu merupakan bahasa kebangsaan,bahasa rasmi, bahasa perpaduan dan bahasa dalam pendidikan di Malaysia, yang telah dipilih dan dipersetujui secara bersama-sama kerana memiliki kekuatan dan sejarahnya yang tersendiri. Bahasa kebangsaan bermaksud bahasa yang melambangkan identiti dan kedaulatan negara. Fungsi utama bahasa itu adalah menyatukan rakyat. Bahasa rasmi pula bermaksud bahasa yang digunakan dalam situasi rasmi, yakni dalam urusan pemerintahan dan pentadbiran, sistem pendidikan negara, urusan perdagangan dan perusahaan, upacara rasmi dan sebagainya. Oleh itu, sesiapa saja yang mengakui dirinya rakyat Malaysia harus mempelajari dan fasih bertutur dalam bahasa tersebut. Pemilihan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan adalah kerana sifat kebersamaan dan kesejagatan yang ada pada bahasa tersebut,yakni sifat –sifat tersebut menjadi asas untuk membentuk perpaduan dimana semua kaum berbilang bangsa boleh menuturkan bahasa tersebut. Tegasnya, penggunaan satu bahasa mencerminkan jalinan hubungan rakyat Malaysia yang harmoni kerana kemampuan pelbagai etnik secara bersama menuturkan bahasa tersebut. Dengan ini, bahasa Melayu menjadi alat penting untuk mewujudkan dan mengekalkan perpaduan antara kaum. Dalam Falsafah Pendidikan Negara juga ditegaskan tentang pentingnya semangat perpaduan kaum untuk melahirkan masyarakat Malaysia yang rela berbakti serta bekorban ke arah mewujudkan perpaduan kaum dengan mengamalkan sikap toleransi, bekerjasama dan hormat menghormati. Sikap ini membantu kearah pembentukan satu bangsa Malaysia yang bersatupadu. Hasrat Falsafah Pendidikan untuk membina dan memberi kesedaran tentang perpaduan kaum, hanya dapat disampaikan melalui penggunaan bahasa Melayu adalah sanagat jelas. Para Pelajar tanpa mengira kaum perlu meningkatkan penguasaan berbahasa dan ketepatan komunikasi disamping fasih dan lancar dalam pertuturan ,cekap,kritis dan analisis dalam pembacaan serta kreatif dan prduktif dalam menghasilkan penulisan. Peranan Bahasa Melayu sebagai asas perpaduan terus diberi penekanan dalam Pelan Induk Pembangunan Pendidikan 2006-2010 yang dilancarkan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). Ini diperlihatkan dalam fokus Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) melalui teras kedua pelan ini iaitu membina Negara Bangsa. Melalui Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP) ini, bahasa merupakan elemen yang amat penting untuk menterjemah hasrat membina negara bangsa.Oleh itu, Bahasa Malaysia telah diangkat untuk merangsang perpaduan kaum dan seterusnya menyatukan ras dan etnik di Malaysia. Bahasa Melayu sebagai wahana untuk menyatupadukan masyarakat berbilang kaum jelas dinyatakan dalam Penyata Razak 1956 dan menjadi cabaran kepada negara dalam usaha mencapai matlamat wawasan 2020. Untuk memantapkan perpaduan, bahasa Melayu telah dipilih sebagai bahasa pengantar bagi semua sekolah di Malaysia. Pemilihan ini kerana didapati bahasa Melayu mempunyai kekuatan untuk membina hubungan diantara pelajar yang berbilang kaum dan budaya. Perkara ini juga dinyatakan dalam Laporan Razak dan Laporan Rahman Talib yang menjadi asas kepada Akta Pelajaran 1961, yang di dalam mukadimahnya menyatakan semula tujuan dasar pendidikan kebangsaan ialah: “untuk membina sistem pendidikan kebangsaan yang akan memenuhi keperluan negara dan menggalakkan pembangunan budaza,social,ekonomi dan politik….termasuklah peruntukan perkembangan sisitem pendidikan yang progresif yang menggunakan bahasa kebangsaan sebagai bahasa pengantar utama,” Hasil daripada pelaksanaan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan telah terbukti apabila di akhir tahun 1980-an apabila dasar bahasa dalam sistem pendidikan negara mencapai tahap perkembangan yang boleh kita banggakan. Pencapaian yang membanggakan ini membuktikan kejayaan bahasa Melayu menyatukan generasi dari semua kaum melalui Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam pendidikan. Selain daripada itu, usaha penyatuan turut diperluas melalui kegiatan kokurikulum yang melibatkan murid-murid pelbagai bangsa ini akan memberikan peluang kepada mereka untuk berkomunikasi dan berinteraksi sesama mereka dengan menggunakan bahasa Melayu. Aktiviti ko kurikulum dilaksankan secara bersama untuk penyatuanpaduan rakyat di negara ini melalui aktiviti kelab dan persatuan Bahasa Melayu di mana pelajar dapat berinteraksi di antara satu sama lain di dalam komuniti tersebut.Mereka juga berpeluang memupuk nilai-nilai murni seperti kerjasama dan semangat kekitaan. Aktiviti seperti minggu bahasa kebangsaan, majlis deklamasi sajak, berbalas pantun,syarahan dan pidato antarapelajar berbilang kaum boleh meningkatkan perpaduan sesama mereka. Apabila hal ini terjadi, secara tidak langsung berjayalah usaha menyatukan bangsa melalui bahasa. Bahasa Melayu juga memainkan peranan penting dalam pengajaran dan pembelajaran. Murid akan dilibatkan secara langsung dengan aktiviti berbahasa seperti lisan, membaca dan menulis dalam matapelajaran bahasa Melayu yang menjadi matapelajaran wajib bagi setiap pelajar seperti yang dinyatakan dalam Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan menyatakan bahawa: “bahasa kebangsaan ialah Bahasa Melayu dan hendaklah ditulis dalam apa-apa tulisan sebagaimana yang diperuntukkan dengan undang-undang oleh Parlimen: dengan syarat bahawa:

a). Tiada sesiapa pun boleh dilarang atau ditahan daripada menggunakan (bagi apa-apa maksud, lain daripada maksud rasmi), atau daripada mengajar atau belajar apa-apa bahasa lain; dan

b). Tiada apa-apa jua dalam Fasal ini boleh menyentuh hak Kerajaan Persekutuan atau hak mana-mana Kerajaan Negeri bagi memelihara dan meneruskan penggunaan dan pengajian bahasa mana-mana kaum lain dalam Persekutuan. Pelajar-pelajar bukan sahaja perlu menguasai kecekapan berbahasa dan ketepatan berkomunikasi tetapi juga perlu memahami sistem bahasa Melayu yang mampu mengungkapkan segala bidang ilmu. Bahasa Melayu juga digunakan di semua sekolah kebangsaan sebagai matapelajaran wajib, manakala bagi sekolah Kebangsaan Cina (SJKC) dan sekolah Jenis Kebangsaan Tamil ( SJKT) yang menggunakan bahasa ibunda masing-masing wajib mengajar bahasa Melayu kepada pelajarnya. Taraf bahasa Melayu dari segi perjawatan juga dipertingkatkan. Kelulusan kepujian bahasa Malaysia di peringkat Sijil Pelajaran Malaysia menjadi satu keperluan bagi mendapat jawatan ataupun untuk diserap ke jawatan tetap. Kelulusan Bahasa Malaysia pada peringkat kemahiran bertutur juga menjadi syarat untuk lulus dalam peperiksaan ijazah di universiti. Di Malaysia, bahasa Melayu mengalami perubahan nama beberapa kali. Pada awal 1970-an, Bahasa Melayu dinamakan Bahasa Malaysia atas sebab politik, bahasa kebangsaan Malaysia dinamakan kembali kepada Bahasa Malaysia sebagai simbol bahawa bahasa ini adalah bahasa untuk semua dan tidak mengira kaum. Bermula tahun 2007, bahasa kebangsaan Malaysia dinamakan kembali kepada Bahasa Malaysia sebagai simbol bahawa bahasa ini adalah bahasa untuk semua dan tidak mengira kaum. Kabinet mengarahkan supaya semua kementerian, universiti dan pusat pengajian tinggi supaya memaklumkan jabatan serta agensi berkaitan untuk menggunakan istilah “Bahasa Malaysia” dalam surat-menyurat, notis dan dokumen. Rasionalnya ialah untuk menanam semangat perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia yang berbilang kaum. Pada 5 November 2007, Menteri Penerangan Malaysia, Datuk Seri Zainuddin Maidin, menegaskan lagi bahawa penggunaan istilah baru “Bahasa Malaysia” adalah muktamad. Selain itu, Bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan utama mempunyai masa depan yang cerah kerana Bahasa Melayu bersikap terbuka kepada bahasa lain. Kita sedar sesuatu bahasa yang terlalu rigid, terpencil dan statik tidak akan mampu mengadaptasikan dirinya dengan perubahan semasa. Dunia semakin berkembang, masyakaratnya semakin maju dan berpengetahuan, maka begitulah juga halnya dengan bahasa Melayu Sejak dahulu Bahasa Melayu dilihat mempunyai tahap keterbukaan dan toleransi yang begitu tinggi,kepada kemasukan isitilah-istilah baru dan kata asing. Kedudukan Bahasa Melayu sebagai teras perpaduan bangsa Malaysia diperkukuh apabila kehadirannya tidak pernah disangsikan oleh kaum-kaum lain. Sebabnya Bahasa Melayu tidak dianggap sebagai ancaman kepada mana-mana pihak dan kehadirannya tidak akan menyebabkan bahasa ibunda kaum masing-masing akan menerima nasib malang. Kesimpulannya, bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan sangat jelas berfungsi untuk menyatu rakyat berbilang kaum dan seterusnya membina negara bangsa yang berdaulat. Sehingga hari ini, hanya bahasa Melayu sahajalah yang dapat merentas segala sempadan ilmu, budaya dan bahasa-bahasa etnik yang berbeza sehingga melayakkannya diangkat sebagai bahasa perpaduan antara etnik di negara ini. Inilah sebenarnya nilai dan potensi bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan negara.

Kelunturan Bahasa Melayu Sebagai Bahasa Perpaduan

Setelah sekian lama Bahasa M elayu diangkat sebagai bahasa rasmi negara dan sebagai bahasa kebangsaan negara, kita dapati bahawa kesedaran terhadap nilai dan peranan bahasa ini dalam kehidupan harian masih tidak dihayati dalam maksud yang sebenar sehingga kerajaan terpaksa melancarkan gerakan Cintailah Bahasa Kebangsaan Kita dalam tahun 1987. Walaupun ramai yang beranggapan bahasa Melayu berjaya sebagai bahasa perpaduan tetapi kejayaan itu hanya nampak pada luaran sahaja, apa yang kita maksudkan adalah kejayaan penggunaan bahasa Melayu secara dalaman dan luaran. Terpinggirnya bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan adalah berpunca daripada beberapa unsur yang dikenal pasti sebagai anasir yang mampu menggugat kredibiliti bahasa Melayu tersebut dalam melaksanakan tanggungjawabnya menjadi bahasa penyatuan dan lambang negara bangsa. Diantara beberapa isu yang dikenal pasti menjadi punca kemerosotan penggunaan bahasa Melayu ialah perubahan dasar bahasa di peringkat Institut Pengajian Tingggi. Perubahan ketara dasar Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan diperakui oleh Jawatankuasa Mengkaji, Menyemak dan Membuat Perakuan Tentang Perkembangan dan Hala Tuju Pendidikan Tinggi Malaysia (2006) yang menjelaskan jawatankuasa mendapati bahawa walaupun Bahasa Melayu telah dijadikan bahasa pengantar di peringkat sekolah, keadaan di peringkat tinggi adalah berbeza. Selama lebih satu dekad telah wujud dua sistem yang berbeza dengan ketaranya di peringkat pendidikan tinggi. Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di Institut Pengajian Tinggi Awam dan bahasa Inggeris digunakan sebagai bahasa pengantar di Institut Pengajian Tinggi Swasta. Perkembangan ini berlaku selepas pelaksanaan Akta Institut Pengajian Tinggi Swasta (IPTS) 1996, dimana Institut Pengajian Tinggi Swasta ( IPTS) telah diberi pengecualian daripada menggunakan

Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar.

Kemerosotan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan juga didorong oleh kecenderungan dan kelaziman penggunaan bahasa rojak yang banyak digunakan dalam sistem pesanan ringkas (SMS) dan bahasa dalam sembang di internet. Peranan Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi seperti yang ditafsirkan dalam Perlembagaan masih belum dilaksanakan sepenuhnya. Penggunaan bahasa rojak dengan agak meluas dikalangan generasi muda amat membimbangkan kerana kehadirannya mampu melunturkan penggunaan bahasa Melayu yang menjadi lambang penyatuan dan identiti bangsa Malaysia. Bahasa rojak merupakan bahasa campuran pelbagai bahasa etnik dan bahasa Inggeris, kewujudannya seiring dengan kerancakan perkembangan dunia Teknologi maklumat yang menjadi agen penyebar bahasa rojak.Jika keadaan ini dibiarkan ,ianya akan melunturkan penggunaan bahasa Melayu dan jati diri khususnya masyarakat Malaysia. Keadaan ini sepatutnya dibendung dari awal dan perlu ada usaha membenteras penggunaannya daripada terus menjadi ancaman dan pencemaran kepada bahasa Melayu yang berdaulat. Kita juga melihat berlakunya apa yang disebut sebagai pencemaran bahasa atau salah guna bahasa itu di mana-mana sahaja, bukan sahaja dalam masyarakat bahkan juga di TV dan radio, malah juga di pejabat-pejabat kerajaan. Kejadian “code-switching” dan “code-mixture”, yakni penggunaan Bahasa Melayu yang bercampur-baur dengan bahasa Inggeris, adalah kejadian yang cukup merebak dikalangan generasi hari ini. Pencemaran bahasa ini juga berlaku dalam mesyuarat rasmi jabatan kerajaan. Perkembangan bahasa campuran masa kini berlaku kerana kurangnya perhatian yang diberikan oleh ketua-ketua jabatan kerajaan dan juga oleh para menteri kita terhadap penggunaan Bahasa Melayu yang baik dalam urusan pentadbiran kerajaan, dalam mesyuarat rasmi, di televisyen dan di radio. Isu pencemaran bahasa juga berlaku dalam proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah. Bahasa Melayu digunakan secara bercampur dengan bahasa Inggeris dan bahasa dialek setempat dalam pengajaran dan pembelajaran terutamanya bagi sekolah yang terdiri daripada pelajar yang majoriti daripada satu kaum sahaja. Penggunaan bahasa campuran bukan merupakan perkara asing bagi murid dan guru disekolah, malah boleh dianggap sebagai budaya dalam komunikasi bagi pelajar, guru dan pentadbir sekolah. Bahasa campuran akan digunakan oleh guru apabila murid sukar memahami pelajaran yang disampaikan dalam bahasa Melayu, terutama bagi murid yang berada diperingkat sekolah rendah. Penggunaan bahasa campuran dalam pengajaran dan pembelajaran merupakan perkara biasa berlaku kerana tiada pemantauan dibuat oleh pihak kementerian Pendidikan. Dengan wujudnya bahasa campuran dalam pengajaran dan pembelajaran maka peranan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan merentas kurikulum tidak dapat direalisasikan sepenuhnya.

PENUTUP

Keistimewaan yang dimiliki oleh bahasa Melayu sebagai bahasa lingua franca membolehkannya ditutur oleh semua kaum dan melayakkannya mewakili seluruh etnik di Malaysia. Daripada analisis dapatan kajian, dapatlah dinyatakan bahawa bahasa Melayu boleh dikatakan berjaya berfungsi sebagai bahasa perpaduan melalui pendidikan walaupun tidak sepenuhnya.Maksudnya masih ada kekurangan yang perlu dipenuhi untuk memastikan bahasa Melayu benar-benar berwibawa menjadi bahasa penyatuan kaum di Malaysia. Kemampuan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan dapat dilihat dalam beberapa usaha yang dijalankan oleh kerajaan. Elemen-elemen yang tidak sihat yang boleh melunturkan perpaduan dan bahasa Melayu perlu ditangani secara bijaksana jika ingin terus memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan. Keteguhan sesebuah negara bergantung kepada perpaduan rakyatnya.Perpaduan kaum yang sedia terjalin antara kaum di negara ini perlu diperkukuh untuk memastikan suasana negara yang aman,makmur, selesa dan harmoni dapat dipertahankan. Peranan bahasa Melayu dalam membina perpaduan kaum perlu dipertahankan dan dipertingkatkan seiring dengan kemajuan yang dicapai oleh negara. Kehadiran elemen-elemen yang tidak sihat ini dapat dilihat dengan jelas, misalnya bahasa rojak yang menjadi pencemaran terhadap penggunaan bahasa Melayu. Mengapa bahasa rojak ini wujud? siapa agen penyebarnya? Saya rasa jawapan semuanya ada pada kita, tepuklah dada, tanyalah selera.Usaha memupuk perpaduan perlu mendapat kerjasama dari semua pihak selain daripada peranan yang dimainkan oleh bahasa Melayu dalam memartabatkan penggunaanya sebagai bahasa perpaduan.

CADANGAN

Untuk merealisasikan Bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan negara dan untuk mengelak berlakunya krisis dasar bahasa sehingga boleh menjejaskan perpaduan kaum dan kemajuan negara, maka saya kemukakan beberapa cadangan berikut:

(1) Mengubah Persepsi Masyarakat Terhadap Bahasa Melayu Sikap kaum lain yang menganggap bahasa Melayu sebagai milik orang Melayu sahaja perlu diubah. Oleh itu, setiap agenda, perancangan atau program yang dianjur oleh Kementerian Pendidikan harus diselitkan elemen-elemen yang dapat mengubah persepsi kaum lain terhadap bahasa Melayu yang mempunyai nilai kesarwajagatan dalam pelbagai bidang ilmu.

(2) Masyarakat Celik Sejarah Dalam usaha menanam kesedaran dan semangat patriotisme bagi mengukuh perpaduan kaum, masyarakat berbilang kaum khususnya pelajar sekolah dan generasi muda harus celik sejarah. Semua kaum perlu mengetahui dan menghayati sejarah bahasa Melayu dan mengetahui sebab ianya layak dijadikan bahasa perpaduan kaum.

(3) Peranan para pemimpin Kita seringkali melihat para pemimpin menggunakan bahasa Inggeris sebagai bahasa komunikasi samada dalam ucapan,ceramah atau temubual. Sikap ini perlu dihapus.Sepatutnya golongan ini mendidik masyarakat dengan menggunakan bahasa Melayu bukannya mengagungkan bahasa Inggeris. Alangkah indahnya dalam sesuatu ucapan atau ceramah diselitkan dengan unsur-unsur keindahan berbahasa misalnya, pantun atau deklamasi puisi tanpa mengira apa jenis program atau majlis yang dihadiri oleh para pemimpin kerana bahasa Melayu merentasi bidang ilmu.

(4) Memahami dan menghayati peranan Bahasa Melayu sebagai alat perpaduan diperingkat sekolah dan institusi pengajian tinggi aktiviti atau progaram bahasa Melayu hendaklah diberi perhatian serius supaya perananannya sebagai alat penjana perpaduan dapat direalisasikan, di mana setiap pelajar benar-benar memahami pentingnya perpaduan secara dalaman dan luaran. Penghayatan adalah penting kerana kita tidak mahu mewujudkan masyarakat yang bertopeng.Setiap program yang dilaksanakan hendaklah dipantau bagi memastikan keberkesanan sesuatu program bagi mengelak sikap syok sendiri.

(5) Penggunaan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara hendaklah dilaksanakan dengan tegas dalam semua bidang.

BIBLIOGRAFI

A.Aziz Deraman. (2001). Masyarakat dan Kebudayaan. Malaysia.Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Hassan.1999.Perancangan Bahasa di Asia Tenggara. Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Sani Yahaya. (2003). Perkembangan Pendidikan. Pahang Darul Makmur: PTS Publication & Distributors Sdn.Bhd.

Hussein Hj. Ahmad.(1993) .Antara Dasar, Reformasi dan Wawasan: Kementerian Pendidikan Malaysia:Kuala Lumpur. Institut Tadbiran Intan.(1991).Malaysia Kita.Kuala Lumpur: Institut Tadbiran Intan.

Ishak Saat. (2009). Pendidikan Negara Bangsa Malaysia. Shah Alam: Karisma Publication Sdn.Bhd.

Asmah Haji Omar.(1985). Perancangan bahasa Dengan Rujukan Khusus kepada Perancangan Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Raja Mukhtaruddin Bin Raja Mohd.Dain.(1982).Pembinaan Bahasa Melayu: Kuala Lumpur:Kementerian Pelajaran Malaysia.